Στις μέρες μας έχει επικρατήσει ο γαλλικός όρος ασανσέρ όμως η ελληνική λέξη είναι ανελκυστήρας, όπου ονομάζεται κάθε εγκατάσταση που χρησιμοποιείται για την ανύψωση προσώπων ή αντικειμένων.
Ο άνθρωπος ανέκαθεν δημιουργούσε και εφεύρισκε μηχανισμούς ανάλογα την εποχή και τις ανάγκες του. Έχοντας ως στόχο τον μικρότερο δυνατό κόπο για τις καθημερινές του δουλειές, γεννήθηκε η ιδέα των μέσων ανύψωσης. Κάνοντας μια ιστορική αναδρομή θα διαπιστώσουμε ότι οι βασικές αρχές ανύψωσης παρέμειναν ίδιες μέσα σε διάστημα χιλιάδων χρόνων.
5000 π.Χ.
Η πρώτη αναφορά σχετικά με σύστημα ανύψωσης βαρών γίνεται για το κτίσιμο του Πύργου της Βαβέλ στη Μεσοποταμία, όπου χρησιμοποιήθηκαν μεγάλες τροχαλίες τύμπανου με χειροκίνητα βίντσια, τα οποία βοηθούσαν τους ανθρώπους να ανυψώνουν κατασκευαστικά υλικά με ευκολία.
236 π.Χ.
Η πρώτη φόρα που αναφέρετε σε ιστορικά έγγραφα η βασική τεχνολογία ανελκυστήρα είναι στα έργα του Ρωμαίου αρχιτέκτονα Βιτρούβιου, ο οποίος γραφεί ότι κατασκευάστηκε από τον μαθηματικό Αρχιμήδη. Ο Αρχιμήδης ο Συρακούσιος (Συρακούσες, Μεγάλη Ελλάδα, περ. 287 π.Χ. – Συρακούσες, Μεγάλη Ελλάδα, περ. 212 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας μαθηματικός, μηχανικός, φυσικός, εφευρέτης και αστρονόμος. Σήμερα αναγνωρίζεται ως μία από τις μεγαλύτερες μαθηματικές ιδιοφυΐες όλων των εποχών και ένας από τους λαμπρότερους επιστήμονες της κλασικής αρχαιότητας. Αυτός ανέπτυξε την αρχή του ατέρμονος κοχλία, κοινώς υδρόβιδας, που αποτελεί τη θεμελιώδη αρχή στη μηχανική των ανυψώσεων.
O Πλούταρχος περιγράφει πώς ο Αρχιμήδης σχεδίαζε ανυψωτικά συστήματα τροχαλιών επιτρέποντας στους ναυτικούς των Συρακουσών της Μεγάλης Ελλάδας να χρησιμοποιούν την αρχή της μόχλευσης για να σηκώνουν αντικείμενα που ειδάλλως δεν θα μπορούσαν να σηκώσουν.
Αξίζει τέλος, να επισημάνουμε πως η περιγραφή του Αρχιμήδη έχει παραμείνει και σήμερα βασική αρχή για μερικές ανυψωτικές μεθόδους.
1ος αιώνας μ.Χ. Στο τεράστιο παλάτι του Νέρωνα που χτίσθηκε μετά τη μεγάλη φωτιά της Ρώμης χρησιμοποιήθηκαν συγκεκριμένοι μηχανισμοί οι οποίοι θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ανελκυστήρες και που οι αρχαιολόγοι απέδειξαν πως λειτουργούσαν με την έλξη σχοινιών από δούλους και ζώα. Εικόνα 4:. Ανυψωτικός μηχανισμός των Ρωμαϊκών χρόνων
1203 μ.Χ.
Την εποχή αυτή κατασκευάσθηκε ένας υποτυπώδης ανελκυστήρας στην Νορμανδία που ακόμη και σήμερα βρίσκεται σε λειτουργία στη μονή Saint Michael Abbey. Ο ανελκυστήρας αυτός διέθετε ένα μεγάλο τύμπανο το οποίο περιστρεφόταν από ένα μουλάρι. Γύρω από το τύμπανο υπήρχε ένα σχοινί μέσω του οποίου ανύψωνε το βάρος.
Αντίστοιχα συστήματα χρησιμοποιήθηκαν στην Ελλάδα στα Μετέωρα και στο Άγιο Όρος για την ανύψωση προμηθειών και ανθρώπων.
1500 μ.Χ.
Ο Leonardo Da Vinci έθεσε το λιθαράκι του στην εξέλιξη της κάθετης ανύψωσης φορτίων και με συγκεκριμένες βασικές αρχές λειτουργίας για την κάθε ανυψωτική μηχανή. Βέβαια ο ίδιος ο Da Vinci δήλωνε στις σημειώσεις του μελετητής του Αρχιμήδη, του Ευκλείδη και του Ήρωνα του Αλεξανδρινού.
1850 μ.Χ.
Εγκαθίσταται στη Νέα Υόρκη ο πρώτος ανελκυστήρας με οδηγό-συνοδό σε πολυόροφο κτίριο για χρήση από το κοινό. Κινούνταν με ατμομηχανή που έκαιγε κάρβουνο ως καύσιμο.
1853 μ.Χ.
Την χρονιά αυτή ο Elisha G. Otis τελειοποιώντας τον ανελκυστήρα που λειτουργούσε με ατμό σε μια παρουσίασή του μπροστά στα έντρομα μάτια των παρατηρητών έκοψε τα σχοινιά της πλατφόρμας όπου και στεκόταν. Η πλατφόρμα άρχισε να πέφτει και σταμάτησε ακαριαία με την χρήση αρπάγης. Κατά την περίοδο αυτή η τεχνική ανύψωσης ατόμων και φορτίων γνώρισε άνθιση, αλλά ταυτόχρονα χρειάστηκε και το μάρκετινγκ της εποχής για να πεισθούν οι άνθρωποι για την αξιοπιστία, αλλά και την ασφαλή λειτουργία των ανελκυστήρων της εποχής εκείνης.
1880 μ.Χ.
Η εποχή αυτή κυριαρχήθηκε από νέες τεχνικές ανακαλύψεις σχετικές με τους ανελκυστήρες, που η κάθε μια από αυτές έδινε όλο και περισσότερες λύσεις στο κατάπληκτο πλέον κοινό. Ο Ner Von Siemens παρουσίασε τον πρώτο ηλεκτρικό ανελκυστήρα που περιλάμβανε κινητήρα άμεσα κινούμενο κάτω από τον θάλαμο.
20ος – 21ος αιώνας
Η εξέλιξη του ανελκυστήρα μέρα με την μέρα σημειώνει αλματώδη πρόοδο. Οι βασικές αρχές που χρησιμοποιούνται στους ανελκυστήρες ελάχιστα διαφέρουν από εκείνες που χρησιμοποιήθηκαν στους ανελκυστήρες των Βικτωριανών χρόνων. Η νέα πρόκληση που συναντά ο ανελκυστήρας είναι συνυφασμένη με τις σύγχρονες αυξανόμενες ανάγκες του κοινού.
Με τους σημερινούς ρυθμούς της ζωής ο άνθρωπος έχει ανάγκη για άμεση μετακίνηση μέσα στους χώρους των κτιρίων. Ο ανελκυστήρας μας εξασφαλίζει την γρήγορη, άνετη και ασφαλή μετακίνηση σε εμπορικά καταστήματα, νοσοκομεία, ξενοδοχεία, δημόσιες υπηρεσίες και κατοικίες.
Χρήστος M. Λαγαμτζής
Μηχανολόγος Μηχανικός | Τεχνικός Ασφαλείας
